IMoCA Myanmar - The Power of Authentic Art and Hopes for Contemporary Art in Myanmar

IMoCA Myanmar

စစ်မှန်သော အနုပညာဖန်တီးမှုစွမ်းအားနှင့်

ပြည်တွင်းခေတ်ပြိုင်အနုပညာ ရှင်သန်မှုမျှော်လင့်ချက်

Cho Zaw @momentsfromone ရေးသားသည်။

......

"မြန်မာ့ခေတ်ပြိုင်အနုပညာနယ်ပယ်မှ အမှန်တရားနှင့် ရုန်းကန်မှုများအကြောင်း ကိုယ်ပိုင်တွေးမြင်ချက်၊

မရေရာသော ကာလများတွင် ရိုးသားမှု၊ ကြံ့ခိုင်မှု၊ နှင့် တီထွင်ဖန်တီးမှုအလင်း တို့ကို ရှာဖွေခြင်း။"

Artist - Morris John ၏ ”ခရမ်းနုရောင် အိပ်မက်” (30" × 36") Medium - Oil on Canvas

စစ်မှန်သောအနုပညာဖန်တီးမှု၏ စွမ်းအား

စစ်မှန်သော အနုပညာဖန်တီးမှုတစ်ခု၏စွမ်းအားသည် ကြီးမားလှသည်။ ကြည့်လိုက်မြင်လိုက်ရသည့်တစ်ခဏအတွင်းကြည့်ရှုသူ ၏စိတ်နှလုံးကို အမျိုးမျိုးအဖုံဖုံလွှမ်းမိုးနိုင်စွမ်းရှိသည်မှာ ၎င်း၏စွမ်းအားကြီးမှုသဘောပင်ဖြစ်သည်။ စစ်မှန်သော အနုပညာဖန်တီးမှုတွင် အနုပညာရှင်၏စိတ်နှလုံးမှ အတားအဆီးမဲ့ယိုစီးကျလာသော စိတ်ခံစားချက်များကသာ အဓိကအရင်းအမြစ်ဖြစ်သည်။ အနုပညာရှင်နှင့်သူ၏ဖန်တီးမှုသည် အသက်ချင်းအပြန်အလှန်ချိတ်နွယ်နေသောသဘောဖြစ်ပြီး ၂ယောက်တည်း ကမ္ဘာ ကဲ့သို့ ဖြစ်နေနိုင်သည်။ အနုပညာရှင်သည် ဖန်တီးမှုလက်ရာများမှတဆင့် သူ၏နှလုံးသားကမ္ဘာကို ဖွင့်လှစ်ပြသည်။ ထိုနှလုံးသားကို ကြည့်ရှုသူက မြင်ရ သည့်တခဏအတွင်း ကူးစက်ခံစားကြရသည်။ ထိုအဖြစ်အပျက်မှာမြန်ဆန်လှသည်။ အလွန်အခြေခံကျသော အချက်အလက်ဖြစ်သည်။ (Contemporary Art ဆိုသည်မှာလည်း ထိုနည်းအတိုင်းပင်ဖြစ်သည်။ လက်ရှိအဖြစ်အပျက် ခံစားချက်အတိုင်းအတာ တစ်ခုခုသည် အရင်းအမြစ်အဖြစ် ပါဝင်မှုနေခြင်းကပင် Contemporary ဖြစ်မှုကို သရုပ်ဖော်ပေးသည်ဟု မြင်ပါသည်။ )

“I put my heart and my soul into my work, and have lost my mind in the process.”

“ကျွန်တော့်ပန်းချီကားထဲကို နှလုံးသားကော စိတ်ဝိဥာဥ်တစ်ခုလုံး ထည့်လိုက်တာ ၊ အဲဒီ့အချိန်လေးများပဲ ကျွန်တော် စိတ်လွတ်ပြီး ရူးသွားတယ်” ဟု ကမ္ဘာကျော်ပန်းချီဆရာ ဗင်းဆင့်ဗန်ဂိုးက ဆိုသည်။ သူ၏ ပန်းချီကားပေါ်မှဆေးစက်တိုင်းသည် သူ့ နှလုံးသား ဝိဥာဥ် အစိတ်အပိုင်းများ ဖြစ်ကြဟု ဆိုလိုခြင်းဖြစ်သည်။

“Every work of art causes the receiver to enter into a certain kind of relationship both with him who produced, or is producing, the art, and with all those who, simultaneously, previously, or subsequently, receive the same artistic impression.”

“အနုပညာလက်ရာတိုင်းက ကြည့်ရှုခံစားသူကို အနုပညာဖန်တီးသူနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ ဆက်နွယ်မှု ခံစားချက်တစ်မျိုးကို ခံစားရစေပြီး၊ ဤအနုပညာလက်ရာကို လက်ရှိကြည့်ရှုနေသူ၊ နောက်ပိုင်းတချိန်ချိန်မှာ ပြန်လည်ကြည့်ရှုခံစားမည့်သူ အားလုံးကိုလည်း ထပ်တူ ညီတဲ့ ဆက်နွယ်ပတ်သက်မှု ခံစားရစေပါတယ်။ “ ဟု Leo Tolstoy က သူ၏ စာအုပ် “ What is Art ?“ Chapter 5 တွင် ရေးသား ထားသည်။ စစ်မှန်သော ခံစားမှုအတွေ့အကြုံ အရင်းအမြစ်များကသာ ခမ်းနားပြီးလွှမ်းမိုးမှုအားကောင်းသော အနုပညာဖန်တီးမှု များ ဖြစ်ပေါ်လာစေခြင်း ၊ ထိုစွမ်းအားသည် လူ နှင့် လူချင်း ခံစားချက် ကူးစက်မှု ပေးစွမ်းခြင်းကို Leo Tolstoy က ရှင်းပြထားသည်။

စာရေးသူသည် ပန်းချီကားများကို မြင်တွေ့သူပရိသတ်တစ်ဦးအနေဖြင့် ထိုရသကိုပင်စွဲလန်းနေမိပြီး စစ်မှန်သော နှလုံးသား အသံတို့ဖြင့် ပြည့်စုံနေသော ပန်းချီအနုပညာဖန်တီးမှုများကို ပြည်တွင်းတွင် တွေ့မြင်ရတိုင်း လွန်စွာ တန်ဖိုးထား မြတ်နိုးမိပါသည်။ အင်အားပြင်းသည့်ဖန်တီးမှုများပြုလုပ်ကြသော ပြည်တွင်းပြည်ပ ပန်းချီအနုပညာရှင်များ၏ ကိုယ်ပိုင်ကမ္ဘာငယ်လေးများသည် အံ့သြဖွယ်အတိဖြစ်သည်။ အနုပညာဘဝနှင့် သူတို့၏ စိတ်နှလုံးခံစားချက်၊ အနုပညာလှုပ်ရှားပြောင်းလဲမှု စသည်များသည် စိတ်ဝင်စားဖွယ်ကောင်းလှပါသည်။

ခေတ်ပြိုင်အနုပညာ၏ စစ်မှန်မှုနှင့် နိုင်ငံ၏အရွေ့တွင်ရှင်သန်မှု (နစ်မြုပ်နေသော စွမ်းအားများ)

စာရေးသူအနေဖြင့် ၂၀၂၃ ခုနှစ်ဝန်းကျင်မှစ၍ ထူးခြားသောပြည်တွင်း contemporary ပန်းချီအနုပညာရှင်များကို စတင် လေ့လာ ကြည့်ရှုရင်း မှတ်တမ်းတင်နေခဲ့ပါသည်။ ၂၀၂၄ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်များအတွင်း ရန်ကုန်မြို့ အတွင်း ပြုလုပ်သော physical ပန်းချီ အနုပညာ ပြပွဲ အများစုကို လိုက်လံ ကြည့်ရှု၍လည်းကောင်း ၊ အနုပညာရှင်တို့၏ ကိုယ်ပိုင် Online media ပေါ်မှ တဆင့် သိမြင်နိုင်သော artists life နှင့် အနုပညာဖန်တီးမှု update များကိုလည်း စိတ်ဝင်တစားလေ့လာသိရှိရပါသည်။ အပြောင်းအလဲ အလွန်များပြီး ခန့်မှန်းရခက်သောအခြေအနေများနှင့် အမြဲမပြတ်ပြည့်နှက်နေသည့် လက်ရှိပြည်တွင်း ကာလများတွင် ရသလောက်ကြိုးစား ရှင်သန်နေထိုင်နေကြသော ပြည်တွင်း contemporary Artist များနှင့် ၎င်းတို့၏ ဖန်တီးမှုအများစုသည် စစ်မှန်သောအနုပညာရသအတွက် ခက်ခဲစွာရုန်းကန်းနေကြရသည်။ အများစု၏ ရှင်သန်မှုများမှာ အသက်ရှင်ရုံမျှသာ ရှင်နေကြပြီး စိတ်နှလုံးသေဆုံးကြရသလို ဖြစ်နေနိုင်သည်။ မွေးဖွားနေထိုင်ရာ ပြည်တွင်းဒေသ၏ အခြေအနေများ၊ အချိန်ကာလ သမိုင်းအကြောင်းအရာ ရွေ့လျားမှုများသည် ပန်းချီပညာရှင် များအတွက် လက်တွေ့ကြုံတွေ့ရသော ခံစားမှုအရင်းအမြစ် အနုပညာကုန်ကြမ်းများအဖြစ် ရရှိဖြစ်ပေါ်နေသော်လည်း လက်တွေ့ ကျကျ ဖော်ထုတ်ဖို့အတွက်မူ ခက်ခဲလှပါသည်။

သို့သော်လည်း သေချာစူးစမ်းကြည့်လျှင် စစ်မှန်သောခေတ်ပြိုင်အနုပညာအမြင် တစ်စုံတစ်ရာသည် ပြည်တွင်းအနုပညာရှင် အသက်အရွယ်စုံ၊ ဒေသစုံ၊ ရပ်ဝန်းအစုံတွင် ထိုက်သင့်သလောက်တော့ ပျော်ဝင်ရှင်သန်နေကြသည်ဟု မြင်မိပါသည်။ ပန်းချီ အနုပညာရှင်များသည် မိမိ၏ လက်ရှိဘဝ သက်တမ်းတစ်ခုအတွင်း တွေ့ကြုံလာရသော နေ့စဉ်ဘဝ၊ စိတ်ခံစားမှု၊ အတွေ့ အကြုံများကို သူမြင်နိုင်သော ၊ သူခံစားကျွမ်းဝင်မိသော အမြင်တစ်မျိုးမျိုးနှင့် ထည့်သွင်း ဖန်တီးတတ်ကြသည်ကို တွေ့မြင်နိုင်ပါ သည်။ International standard အနေနဲ့ သတ်မှတ်ထားသော ခေတ်ပြိုင်အနုပညာ အကြောင်းအရာ နှင့် ကွဲပြားပြီး နေရာဒေသ၏ အခြေခံအကြောင်းအရင်းများမှ အမျိုးအမျိုးသော ပုံစံမျိုးနှင့် ပေါက်ဖွားလာကြသော ခေတ်ပြိုင်အနုပညာပုံစံ အမျိုးမျိုး ဖြစ်နေနိုင် သလောဟု တွေးမိပါသည်။

အရောင်၏ ပြင်းအား၊ သို့မဟုတ် ပျော့အား၊ ဟင်းလင်းပြင်များ သို့မဟုတ် ပုံသေကားချပ်မရှိ တည်ငြိမ်စွဲလန်းမှုမရှိ ပုံမှန်မရှိသည့် ရှုပ်ထွေးသော ဖန်တီးမှုများ၊ သို့မဟုတ် ဆေးအစက်ကလေး တစ်စက်နေနှင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သလောက် ဖော်ပြရင်း တည်ရှိလာနိုင် သော ခေတ်ပြိုင်အနုပညာ တစ်ခုခုဟု ဆိုနိုင်မည်။

“There is a space (a negative space) beyond what we can depict, beyond what we can say. ကျနော်တို့ ပြနိုင်တာရဲ့အလွန်၊ ပြောနိုင်တာရဲ့အလွန်မှာ ဟင်းလင်းနယ် (အပြ/အပြောအလွန် ဟင်းလင်းနယ်) ရှိတယ်” ဟု ပြည်တွင်းမှ ခေတ်ပြိုင် installation အနုပညာရှင် စာရေးဆရာ ကဲဆုသာ ( Conditional Art ) က ၂၀၂၅ သြဂုတ်လ ၊ ရန်ကုန်တွင် ပြုလုပ်သော GONE WITH - LIVES OF LIFE installation art exhibition တွင် သူ၏လက်ရာ ”EREWHON” အတွက်ရေးသား ပြောဆိုထားသည်။

"EREWHONမှာ သဘာဝတရားက ကျနော့်ကို ဉာဏ်အားဖြင့် ငြိမ်ဆိတ်လော့လို့ သတိပေးတာကို သတိမူလိုက်တဲ့အခါ ကျနော်ဟာ ဘာမှမလုပ်၊ဘာကိုမှ မရှာဖွေဘဲ ကျနော့်ကိုယ်ကျနော်ဉာဏ်အားဖြင့် ခဏတာမျှ တိတ်ဆိတ်ခိုင်းလိုက်ပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ကျနော်ဟာ မရှိအရပ်ကို ရောက်သွားတော့တယ်။ ကေ ၂၈ ဩဂုတ် ၂၀၂၅" ဆရာကဲဆုသာမှ အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုသည်။

မပျော်ရွှင်မှု၏အရသာနှင့် မျှော်လင့်ချက်ဆိုသော အလင်းရောင်ခပ်မှိန်မှိန်။ ဘဝအတွက်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ချစ်ခင်ရသော မွေးရပ်မြေအတွက်။ မိသားစုအတွက်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ခင်မင်ရသောသူငယ်ချင်းအတွက်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ သဘာဝ တရားကြီးအတွက်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။ ဘာအတွက်မဆို ဖြစ်နိုင်သည်။ စာကဗျာတစ်ပုဒ်ရေးသားသလို အခြားအခြားသော နေ့တဓူဝ ဖွင့်ထုတ်တတ်မှု အနုပညာများသည် ဆင့်ကဲ့ပြောင်းလဲမှု မြန်ဆန်သော ယနေ့ခေတ် ပြည်တွင်းနေထိုင်ရှင်သန်ကြရသည့် လူသားတို့၏ သဘာဝအလျောက် ဖြစ်ပေါ်လာတတ်သည့် ခေတ်ပြိုင် အနုပညာသဘောတရားများဟု တွေးမိပါသည်။ ပို၍ သိပ်သည်းနက်နဲလေ ပို၍နူးညံ့ပါးလွှာပြီး သိရခက်ပေလိမ့်မည်။ ဘဝတစ်ခု အသက်တစ်ခုနှင့်ရင်းရသည့်အထိ ခက်ခဲမှု၊ ယင်း ခက်ခဲသော အခြေအနေများမှတဆင့် အနုပညာဖန်တီးမှုများကို စိတ်ရှိသ၍ မထင်ဟပ်နိုင်ခြင်းဟူသော ခေတ်ကာလ သဘော တရားတစ်ခုက လက်ရှိ contemporary art creation များကို ထုပ်ပိုးထားသောကြောင့် ဖြစ်သည်။ ဥပမာ ခေတ်ပြိုင်ပန်းချီ အနုပညာရှင် Min Zaw ၏ လက်ရှိ ခေတ်ပြိုင်ဖန်တီးမှုများသည် ယနေ့ကာလအတိုင်း စီးမျောပြောင်းလဲ လာမှု သိသိသာသာရှိပြီး ပန်းချီဆရာ၏ရင်တွင်းခံစားချက်များသည် ကြည့်ရှုသူထံစကားတစ်လုံးမပါဘဲ အနုပညာရသ သက်သက်အနေဖြင့် ပြင်းထန်နာကျင်စွာ ကူးစက်လာခြင်းကို မြင်တွေ့ရသည်။

ထင်ထင်ရှားရှား မဖော်ပြနိုင်သော စိတ်နှလုံးသားတို့သည် ပါးလွှာလွန်းပြီး သေးငယ်ကြေကွဲစွာ လှုပ်ရှားနေကြပေလိမ့်မည်။ Conceptual နှင့် story telling သတ်မှတ်ချက်များမှ ဝေးကွာလာသော အရာတစ်ခုခုပါ။ လွတ်မြောက်ဖို့ ခက်ခဲမှုများမှ ဖြစ်ပေါ် လာသော အရင်းအမြစ်၊ စိတ်နှလုံးအတွင်း ခံစားချက်များသည် ပြည်တွင်း ခေတ်ပြိုင် ပန်းချီ အနုပညာရှင်များ၏ စစ်မှန်သော Contempory အနုပညာအတွက် အင်အား ကောင်းသော အသံများ ဖြစ်ကြပေလိမ့်မည်။

Left: Artist Min Zaw’s new work on canvas. Right: EREWHON Installation art work, by Contemporary Artist Ke Su Thar @ GONE WITH ( LIVES OF LIFE ) by FOUR BLIND MEN exibition at Yangon , August 2025. Links : ChoZaw Art Post for EREWHON https://www.facebook.com/share/p/16PMaWmhuA/

ပြည်တွင်းမှ တက်သစ်စ လူငယ် ပန်းချီအနုပညာရှင်များ

လက်ရှိမြန်မာပြည်အတွင်းတွင် ပန်းချီအနုပညာကို စိတ်ဝင်စားလာသော လူငယ်မျိုးဆက်သစ်များ များပြားလာကြသည်ကို တွေ့ရသည်။ Self-taught, self learning သဘောမျိုးကို အားသာကြပြီး လွတ်လပ်သော အတွေးအခေါ် များ ဦးစားပေးကြကာ စိတ်နှလုံးသား စစ်မှန်မှု၏ အနုပညာကို ဆက်လက် ရုန်းကန် ရှာဖွေနေကြဆဲ ဖြစ်ပုံရသည်။

ခံစားမှုအသားပေး ဘဝအတွေ့အကြုံ စာကဗျာ ရေးသားမှုနှင့် အနုပညာဖန်တီးမှုများကို ခုံမင်ကြသည်။ မိမိ၏ စိတ်ဝိဥာဥ်နှင့် ခေတ်ကာလ၏ ခက်ခဲမှု အကန့်အသတ်ကြား ရုန်းကန် ရှင်သန်နေကြရသည်။ ရင်မှ ပေါက်ဖွားသော စိတ်ခံစားမှု အရင်းအမြစ်တို့ကို အရင်းပြုလျှက် အနုပညာကြည့်ရှုသူ၏ နှလုံးသားကို ဆွဲကိုင်လှုပ်မည့် လူငယ် အနုပညာရှင်များ နှင့် ၎င်းတို့ရဲ့ ဖန်တီးမှု စွမ်းအားများ ပိုမို တိုးပွားလာနိုင်ဖို့ မျှော်လင့်ပါသည်။

ဥပမာ - ရန်ကုန်မှ တက်သစ်စ လူငယ်ပန်းချီဆရာမလေး Ruby Reverie သည် သူမ၏ ဆန်းပြားသော အတွေးများဖြင့် ထူးခြားသည်။ တွေ့ရခဲသည်။ သူမကိုယ်ပိုင် pop surreal ဆန်ဆန် expression illustration အနုပညာဖန်တီးများကို ကောင်းမွန်စွာ ရေးဆွဲနိုင်သည်။ သူမ၏ လက်ရာများသည် နောင်တွင် ထင်ပေါ်လာလိမ့်မည်ဟု မြင်ပါသည်။ သူမ ကဲ့သို့ လူငယ်လေးများ၏ စိတ်ဝိညာဉ် နှင့် မိမိအနုပညာတစ်ထပ်တည်းကျစွာ ယုံကြည်မှုရှိရှိ ဖန်တီးနိုင်ခြင်း စွမ်းအားကို အလေးအမြတ်ပြု တန်ဖိုးထားသင့်ပါသည်။

Artworks by Ruby Reverie (Yangon), Surreal Pop illustrations. https://www.facebook.com/share/1BBtXw4gmk/

မောရစ်ဂျွန်၏ ကမ္ဘာ

(စစ်မှန်သည့် အနုပညာဖန်တီးမှုများ ဖန်တီးလေ့ရှိသော ပြည်တွင်း လူငယ်ပန်းချီအနုပညာရှင်များထဲမှ တစ်ဦး )

စာရေးသူအနေဖြင့် Artist Morris John သည် လက်ရှိပြည်တွင်း၌ စစ်မှန်သော ခေတ်ပြိုင်အနုပညာကို အားကောင်းစွာ ဖန်တီးနိုင်သူ လူငယ်တစ်ယောက်ဖြစ်သည်ဟု မြင်ပါသည်။ ငယ်ရွယ်သော Artist Morris John သည် အသက် ၂၁နှစ်ရှိပြီဖြစ်ပြီး မန္တလေးမြို့တွင် နေထိုင်သည်။ ထူးချွန်သော Contempory Artist တစ်ဦး ဖြစ်သလို စာရေးသားခြင်းကို လွန်စွာ မြတ်နိုးသူတစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။ ရိပ်ခြောက် အနုပညာအဖွဲ့၏ ပင်တိုင် အယ်ဒီတာတစ်ဦးဖြစ်သည်။ Multidisciplinary artist ဟု သတ်မှတ်နိုင်ပါသည်။ သူ့ ပန်းချီအနုပညာ၊ စာပေကဗျာများမှတဆင့် သူ၏စိတ်ဝိဥာဥ်သည် ကြည့်ရှုရသူ ရင်ထဲသို့ စီးဝင်လာသည်။ သူ၏ creationများသည် အတွေးများကို ကျော်လွန်သွားကာ စစ်မှန်သည့် အနုပညာရသ စီးဆင်းမှုအဖြစ် အားကောင်းလှသည်။

Recent painting of Morris John, Oil and Acrylic on canvas, size variable.

“ကျွန်တော်ကြုံတွေ့လိုက်ရတဲ့ အတွေ့အကြုံတစ်ခုကို အနီးစပ်ဆုံးဖော်ပြနိုင်တာက အစစ်အမှန် ဖြစ်တယ်လို့ ခံစားရပါတယ်။ “ ဟု Morris ကဆိုပြီး ထိုအရာများသည် သူ၏ စိတ်နှလုံးသားထဲမှ ယိုစိမ့်လာသော အနုပညာအစစ်အမှန်၏ အခြေတည်ရာ ဖြစ်ကြသည်။

Morris က ထပ်ပြောပြသည် ။ “ကျွန်တော့်အတွက် စစ်မှန်တဲ့အရာဆိုရင် စာရေးပြီးပေးပို့ခြင်းပဲဖြစ်တယ်။ စာရေးတာဟာ ကိုယ့်ခံစားချက်တွေကို သေချာတွေးပြီးပြောပြခြင်းမျိုးဖြစ်တယ်။ (ကဗျာတွေ၊ ဝတ္ထုတွေရေးသားခြင်းမျိုး မဟုတ်၊ လူတစ်ယောက် ကိုပြောလိုသော အရာများ ချရေးခြင်းဖြစ်တယ်၊ ကိုယ်သူ့ကို ဘယ်လောက်ထိပြောပြလို့ရလဲဆိုတာလဲ ပြန်မြင်လာရတယ်၊ ထွက်လာတဲ့အရာက ကဗျာဆိုတာထက်ပေးစာတစ်ခုပါပဲ)” ။

သူဖန်တီးသမျှ အရာအားလုံးသည် သူ၏ အသက်အရွယ်ထက်ပိုပြီး လေးနက်နေကြသည်။ ငယ်ရွယ်လွန်းသော artist လေးသည် ရင်ထဲတွင် ကြီးမားလှလွန်းသော ခံစားချက်များ ၊ အတွေးများနှင့် ၊ အပြင် လောကကြီးကို ပြောပြချင်နေသော အကြောင်းအရာတွေ အများကြီး အများကြီးကို အိတ်ကြီးတစ်လုံးထဲ စုပြုံထည့်ပြီး သယ်ပိုးထားသည်။ သူ၏ အနုပညာ ခရီးရှည်သည် စိတ်ဝင်စားဖွယ် အတိဖြစ်သည်။

“၂၀၂၃ နှစ်ကုန်ပိုင်းမှာ ကျနော့်အမေက ဆိုင်ကယ်မှောက်ပြီး မထနိုင်တော့ ကျနော်စျေးသွားရတယ်။ အဲဒီမှာစျေးထဲမှာရှိတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို သတိထားမိလာတယ်။ စျေးနဲ့ ပတ်သက်တာတွေကို ဆွဲဖြစ်လာခဲ့တယ်။စျေးဟာခေတ်တစ်ခေတ်ကို ကိုယ်စားပြု နိုင်တယ်လို့ ကျနော်ယုံကြည်တယ်။ ဒါနဲ့ပဲ "စျေးထဲမှာ လူငယ်တွေပျောက်သွားတယ်" ဆိုတဲ့ ဝတ္ထုတိုလေးရယ် ပန်းချီကားလေးရယ် စဖြစ်လာခဲ့တယ်။နောက်"စျေးများတယ်" ပန်းချီကားကိုလဲ ဆက်ဆွဲဖြစ်ခဲ့တယ်။” ဟု Morris က ဆိုသည်။

သူ ပြောပြသော ပန်းချီကားများသည် ယနေ့ကာလပြည်တွင်းတွင် ထွက်ပေါ်လာသည့် စစ်မှန်သော ခေတ်ပြိုင်အနုပညာ ရသတစ်ခုအဖြစ် မှတ်ကျောက်တင်နိုင်သော အနုပညာဖန်တီးမှုများဖြစ်ကြသည်။ သူ ဖွင့်အန်ထုတ်ချင်သော အကြောင်းအရာများကို ..conceptual art အနေနှင့်လည်း ဖော်ပြသည်။ abstract expression art အနေနှင့်လည်း ဖော်ပြသည်။ စကားလုံးတွေသီဖွဲ့ရင်း ပုံပြင်တွေ eassy တွေနဲ့လည်း ဖော်ပြသည်။

“ကျနော် မနက်ခင်းစောစော စက်ဘီးစီးတယ်၊ ညနေနေဝင်ချိန်တွေမှာ လမ်းလျှောက်ဖြစ်တယ်။ ဒီလိုအချိန်တွေမှာ မြင်ကွင်းတွေက ပိုလှပနေတယ်။ အခုနောက်ပိုင်း မြင်ကွင်းတစ်ခုတိုးလာကတော့ မီးပျက်နေတဲ့အချိန်မှာပေါ်လာကြတဲ့ မီးရောင်မှိန်မှိန်ပြပြ လေးတွေ။ဖယောင်းတိုင်ရဲ့ ပူနွေးနွေး အရောင်တွေ။ အခုနောက်ပိုင်း တစ်ချို့အရာလေးတွေ နည်းနည်းပြောင်းလာတယ်။ ကျောင်းမှာပျင်းလို့ ခြစ်ခဲ့တဲ့ အရာတွေ၊တွေးခဲ့တဲ့အရာတွေကလဲ ပန်းချီကားတွေ ဖြစ်လာတယ်။ ဒီခေတ်ကြီးထဲမှာနေတဲ့ သူတစ်ယောက်အနေနဲ့ ဒီခေတ်ကြီးအကြောင်းပဲတွေးနေရတာဆိုတော့ အလိုလို ဒီခေတ်ကြီး အကြောင်းပြောပြနေတဲ့ အရာတစ်ခု က ထွက်လာတယ်။” ဟု ဆိုသည်။

သူ၏ ပန်းချီပြပွဲ တစ်ခုတွင် ပြသမည့် ပန်းချီကားများ အကြောင်းကို “မန္တလေးလို့ပြောလိုက်ရင် ကျုံးရယ် မန္တလေးတောင်ရယ်ပဲ သံသရာလည်နေပါတယ်။ ကျုံးနဲ့ မန္တလေးတောင်က မန္တလေးမှာ အထင်ကရအဖြစ် တည်ရှိသော်ငြားလဲ လူတော်တော်များ များရဲ့နေ့စဥ်ဘဝနဲ့တော့ မသက်ဆိုင်တာ အမှန်ပါ။ ကျနော်ဆိုလဲ မန္တလေးတောင်ခြေပြခန်း သွားမှပဲ ကျုံးဘေးကဖြတ်ဖြစ်ပါတယ်။ ကျုံးဘေးကမော်တော်ပီကယ်များတယ်၊ မိုးချုပ်ရင် မကောင်းဘူး၊ မန္တလေးတောင်ကလဲ တက်လို့ အဆင်မပြေတော့ဘူး။ ကျနော်လဲ မရောက်တော့တာ နှစ်ချို့ခဲ့ပါပြီ။ ကျနော့်အတွက် မဆိုင်တော့တဲ့ အရာနှစ်ခုလိုပါပဲ။ကျနော် တင်ပြချင်တဲ့ မန္တလေးကတော့ ကျနော် ဖြတ်သန်းရတဲ့ မန္တလေးပါ။ ကျနော့်နေ့စဥ်ဘဝမှာ မြင်တွေ့နေရတဲ့ ကျနော့် ပတ်ဝန်းကျင်က မန္တလေးပါ။ “ ဟု ဆိုရင်း သူ၏ စိတ်ခံစားမှုများနှင့် ဖန်တီးမှုအတွင်းသို့ စီးဆင်းမှုကို ပြောပြသည်။

Morris John ‘s Artwork and essay, စျေးထဲမှာ လူငယ်တွေပျောက်သွားတယ် (မလာကြတော့ဘူး) edited: မြို့ပေါ်မှာ.

Size - 24" × 30", Medium - Oil on Canvas. https://www.facebook.com/share/p/1CHRp3yyxN/

Morrisဟာ အနုပညာဖန်တီးမှုတွင် ရဲရင့်ပါသည်။ ဖော်ပြရခက်သော ခံစားမှု၏ တင်းကြပ်မှုများအတွက် တည့်တည့် အော်ဟစ် ပေါက်ကွဲနေသော ရသမျိုးကို တုန်လှုပ်ဖွယ် တိတ်ဆိတ် ငြိမ်သက်သော အိပ်မက်ဆန်သည့် လှုပ်ရှား ဖန်တီးမှုတို့မှ တဆင့် စီးဆင်းစေသည်။ Conceptual taste ကိုရော Expression taste ကိုရော ၂မျိုးလုံး အလွတ်မပေးဘဲ ရောထွေးထား ခြင်းဖြင့် သူ၏ စိတ်ဝိဥာဥ်ဘဝကို ထုတ်ဖော်တတ်သည်။ Concept ကြောင့် Expression ကို မသေဆုံးသွားစေဘဲ ၊ Expression ကြောင့်လည်း Concept ကို မပျောက်ဆုံးစေချင်ဘဲ ဒီ၂မျိုးကြား တင်းမာမှုကို ကိုင်တွယ်ချင်တတ်ခြင်းက Artist အနေနှင့် ကော စာရေးဆရာအနေနှင့်ပါ Morris ၏ အာသီသဖြစ်ပုံရသည်။ ယခုကဲ့သို့ ခက်ခဲထက်မြက်သောရသကို ဖန်တီး ထုတ်ဖော်ချင်တာက Morris၏ ကြီးမားတဲ့ ရည်ရွယ်ချက်ဟု ထင်ပါသည်။

တစ်ခါတစ်ရံ Artist Morris ၏ ကြီးမားလှသော စိတ်ခံစားမှု Expressive Concepts များကို အပြည့်အဝ ဖော်ပြနိုင်ဖို့ လက်ရှိ contemporary art concept တွေက မလုံလောက်သလို စာလုံးတွေကလည်း လုံလောက်ပုံမရပါ။ ထို့ကြောင့် သူဟာ ဆက်လက် ရှာဖွေနေဆဲလို့ ထင်မိပါတယ်။ သူစိတ်ကူးထားသော Morris ၏ အနုပညာကမ္ဘာကြီးသည် စွမ်းအားကောင်းပြီး ကြီးမားကျယ်ပြန့် ပါလိမ့်မည်။

“ကျနော် ဆွဲနေကျ လူရုပ်ပုံသဏ္ဍာန်လေးတွေကို သဘောကျတယ်။ outdoorဆွဲရာကနေရလာတဲ့ လူရုပ် သဏ္ဍာန်လေးတွေက လူတွေရဲ့ အမြဲရှုပ်ထွေးနေတဲ့ ခံစားချက်တွေကိုပါ ကိုယ်စားပြုနိုင်တယ် ခံစားရလို့ ကျနော် အဲဒီလူရုပ်ကလေးတွေကို အမြဲထည့် ဖြစ်လာတယ်။ နောက်ပိုင်း ကြိုးစားလာခဲ့တာကတော့ ကျနော့်အရေးအသားတွေကို ကျနော် ပြန်ပုံဖော်တာဖြစ်တယ်။ ကျနော့် အရေးအသားတွေကလဲ အမြဲရုပ်ပုံ၊ နိမိတ်ပုံ တစ်ခုခုနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်။ ဒါကို ပြန်ပြီး အမြင်ဆိုင်ရာပြောင်းရတာဟာ စိတ်လှုပ်ရှား စရာကောင်းလှတယ်။ ( Example - Abnormal Dreams Exhibition 2023)” ဟု Morrisက ဆိုသည်။

“အသက်ရှင်နေသ၍တော့ အနုပညာဖန်တီးမှုတွေကို ဥာဏ်ရှိရှိနဲ့ ခပ်များများ ပြုလုပ်နိုင်ဦးမှာပါ။ ကျွန်တော် ပြောပြချင်တဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို ဆက်ပြီး ပြောပြချင်တဲ့ စိတ်နဲ့ လွတ်လပ်ရှင်သန်ချင်တဲ့ စိတ်တွေက ကျွန်တော် အနုပညာ ဖန်တီးမှုတွေ ဆက်လုပ်နိုင်စေဖို့ အဓိက အင်အားတွေပါ။” ဟူသော Morris ၏ စကားသံများအတိုင်းပြည်တွင်းမှ ခေတ်ပြိုင်လူငယ်အနုပညာရှင် Morris Johnသည် မိမိ၏ အနုပညာဖန်တီးမှုများအတွက် ရုန်းကန်ရင်း ရဲ့ရင့်စွာရှေ့ဆက်လျှက်ရှိပါသည်။ သူဖန်တီးထားသော ကိုယ်ပိုင်ကမ္ဘာကြီးထဲတွင် အဖိုးတန်လက်ရာများနှင့် ပြည့်သိပ်နေလိမ့်မည်။ အနာဂတ်လမ်းတွင်လည်း Morris ၏ စစ်မှန်သည့် အနုပညာဖန်တီးမှုများကို အရူးအမူးစွဲလန်းတတ်သော Art Audience များက စောင့်ကြိုနေကြလိမ့်မည်။ Morris John ၏ကမ္ဘာကြီးဟာ အခုမှ အစပဲရှိပါသေးသည်။

စာရေးသူအနေနှင့်တော့ Morris John ကဲ့သို့သော ဖန်တီးနိုင်မှု စွမ်းအားကြီးသော အခြားမြန်မာပြည်တွင်း အနုပညာရှင်များ၏ အနုပညာခရီးရှည်နောက်ကို အတူတကွ ဆက်သွားချင်မိပါတယ်။ ယခုကဲ့သို့သော အနုပညာဖန်တီးသူများကို လက်ခံအားပေးသော အမြင်ကျယ်သည့် ပြည်တွင်း အနုပညာအသိုင်းအဝန်းများလည်း ပိုမိုပေါ်ပေါက်လာဖို့ လိုအပ်လှပါသည်။

စစ်မှန်သော အနုပညာတန်ဖိုးအပေါ် လက်ခံနိုင်ခြင်း နှင့် စိတ်နှလုံးသားကြီးမြတ်မှု လိုအပ်ချက်

အနုပညာဖန်တီးမှုတစ်ခုသည် စစ်မှန်မှု ရှိ၏ မရှိ၏ကို မည်သူက ဆုံးဖြတ်မည်နည်း။ စံနှုန်းသည် အချိန်နှင့်အမျှ အမြဲပြောင်း လဲနေနိုင်သည်။ အမြဲမပြတ် ပြောင်းလဲရွေ့လျားမှုများအတွင်း အနုပညာရှင်က ဖမ်းဆုပ်လိုက်နိုင်သော အခိုက်အတန့်တစ်ခု၏ စိတ်ခံစားချက် စစ်မှန်မှုသည်သာ အရေးကြီးဆုံးဖြစ်သည်။ အနုပညာရှင်၏ စိတ်အစဥ်သည် ပြောင်းလဲနိုင်သလို သူ၏ ဖန်တီးမှုများသည်လည်း စိတ်ပေါ်မူတည်၍ ပြောင်းလဲနေမည်ဖြစ်သည်။ ယခုကဲ့သို့ ပြည်တွင်းအခြေအနေမျိုးတွင် ဆိုလျှင် ပို၍တောင်ပြောင်းလဲနေနိုင်သည်။ ယင်းပြောင်းလဲမှုကို မျက်ချေမပြတ်မှသာ စိတ်နှလုံးသား ပါဝင်သော အစစ်အမှန်များ ထွက်ပေါ် နေမည်။ အနုပညာ၏ သဘောတရားကိုယ်တိုင်ကပင် ပြောင်းလဲတတ်သောသဘောရှိတတ်၍ ပုံသေသတ်မှတ်သော စံနှုန်းများ သည် စစ်မှန်မှုကို ဝေဝါးစေသည်။

အနုပညာရှင်၏ စစ်မှန်မှုက အဓိကကျသည့်အပြင် Art curator , art critics နှင့် visual အမြင် ကျွမ်းကျင်သူများ ၊ ကြည့်ရှုသူ ပရိသတ်နှင့် အနုပညာဝယ်ယူစုဆောင်းသူများ၊ ပြတိုက်ပြခန်း အဖွဲ့အစည်းများ ၊ ခေတ်အလိုက် အတွေးအခေါ်နှင့် ယဥ်ကျေးမှု အသိုင်းအဝန်း၊ အနုပညာ အရောင်းအဝယ်နှင့် စီးပွားရေးစျေးကွက်စသည့် အကြောင်းအရာများသည်လည်း အချိန်နှင့်အမျှ အပြောင်းအလဲများစွာဖြင့် အနုပညာစစ်မှန်မှု တန်ဖိုးသတ်မှတ်ရာတွင် ထိုက်သင့်သော လွှမ်းမိုး သက်ရောက်မှု ရှိကြသည်။

Myanmar Art , Artists culture flow အတွင်းတွင် အနုပညာ၏ ပြောင်းလဲမှုကို ကြိုဆိုသော ခေတ်ပြိုင်ပန်းချီ အဝန်းအဝိုင်းအချို့ ရှိကြသည်။ ထို့အပြင် အခြားနယ်ပယ်စုံ ပန်းချီအနုပညာရှင်များနှင့် ပန်းချီဖန်တီးမှုများလည်း ရှိကြသည်။ ရုန်းကန် ရှင်သန် လာကြရသော ကာလဒေသကြောင့် မတူညီသော အတွေးအမြင်၊ ခံယူချက်၊ တန်ဖိုးထားမှုများအမျိုးမျိုးနှင့် ကွဲပြားနေ ကြသည့် ပန်းချီအနုပညာအဝန်းအဝိုင်း အစုစုရှိကြသည်ကိုတွေ့ရပါသည်။ အနုပညာအမျိုးအစား၊ သဘောတရားစသည် ရွေ့လျား ပြောင်းလဲ မှုကို လက်ခံနိုင်မှုရေချိန် ကွဲပြားကြသည်။

အင်အားကောင်းပြီး စစ်မှန်သည့် ကိုယ်ပိုင်ဖန်တီးမှုများ ကိုယ်စီ တစ်ချိန်ကရှိခဲ့နိုင်သော်လည်း ယင်းအတိတ်တွင်သာ ရပ်တန့်နေ တတ်ပြီး၊ လက်ရှိအချိန် မိမိ၏ စိတ်ဝိဥာဥ် ပြောင်းလဲမှုကို ရိပ်စားမိဖို့ မေ့လျော့ ကြသည်။ ကြောက်ရွံ့သည်။ မိမိ စိတ်နှလုံးကိုလည်း ကိုယ်တိုင် ရာစုနှစ်နှင့်ချီကာ ပိတ်ဆို့ထားခဲ့ရပြီး ဖွင့်ထုတ်ဖို့ ခက်ခဲသည်။ ဖွင့်ထုတ်ရန်လည်း မဖြစ်နိုင်။ အသစ်ပြောင်းလဲလာမှုကို လက်သင့်ခံဖို့လည်း မသိဟန်ပြုကြသည်။

လက်ခံနိုင်မှု အမြင်ကျယ်စေဖို့ လိုအပ်သည့် အနုပညာနှင့် ဆက်စပ်သော အသိပညာအတွက် ပန်းချီအနုပညာနှင့် ပတ်သက်သော မဂ္ဂဇင်းများ update ဆောင်းပါးများ၊ ပန်းချီအနုပညာ ဝေဖန်ရေးယဥ်ကျေးမှု အလေ့အထများသည်ကား မြန်မာပြည်တွင် ရှေးယခင် ကလည်း ရှားပါးခဲ့သည်။ ယခုလည်း မရှိသလောက် နည်းလှပါသည်။ Internet online ယဥ်ကျေးမှု ထွန်းကားနေ၍ ထိုက်သင့်သော နိုင်ငံတကာမှ အနုပညာဖန်တီးမှု အခြေအနေများကို up to date မြင်နိုင်သည်။ သိုသော် နားလည်လွယ်သော မြန်မာဘာသာ အရေးအသားဖြင့် အချက်အလက် ဝေဝေဆာဆာ ၊ သီးသန့် ထုတ်ဝေသော digital art magazine platforms ကဲ့သို့သော အရာများ ပျံနှံ့စွာ မရှိကြသေးပါ။ ရှိလျှင်လည်း စိတ်ပါဝင်စားမည်ဟု မသေချာ ။ ထို့ကြောင့် ပြောင်းလဲနေသော contemporary အနုပညာအမြင်ဆိုင်ရာ မျှဝေစီးဆင်းမှုနှင့် အသိပညာ နားလည်မှု အားနည်းသကဲ့သို့ ဖြစ်နေသည်။

ပန်းချီစသောအနုပညာရပ်များအတွက် ပြည်တွင်းတွင် နိုင်ငံတကာအဆင့်မီသင်ကြားပေးသော အနုပညာကျောင်းများ မရှိသလောက်ပါ။ အနုပညာ နှင့်ပတ်သက်သော အတိတ် ပစ္စုပ္ပန် အနာဂတ်ကာလ ပြောင်းလဲမှုကို စနစ်တကျ အသိပညာဝေမျှ သိရှိ ဖြန့်ကျက်နိုင်မှုအလွန် အားနည်းနေဆဲဖြစ်သည်။

အနုပညာ ဖန်တီးမှု၏ အရှိတရားနှင့် ပြောင်းလဲမှုကို အနုပညာရှင်အချင်းချင်း စီနီယာ ဂျူနီယာ ပွင့်လင်းစွာ လက်ခံနိုင်ခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ အမြင်ကျဥ်းမြောင်းမှုက ပြည်တွင်းတွင် စစ်မှန်သော ဖန်တီးမှုလက်ရာများကို ရှားပါး ပျောက်ကွယ်လာစေသည်။ ထိုအချက်သည် ရေရှည်တွင် ပန်းချီကား ကြည့်ရှုသူ ပရိသတ်အပေါ် သက်ရောက်မှု ကြီးမားလာသည်။ ပြည်တွင်း ပန်းချီ အနုပညာ ချစ်သူများကိုယ်တိုင် အနုပညာစစ်မှန်မှုကို မသိရှိနိုင်တော့ဘဲ ငွေအသပြာတန်ဖိုးနှင့်သာ အနုပညာစစ်မှန်မှုကို ရွေးရဖို့ သင်ကြားပေးခံနေရ၍ ပန်းချီဆရာများအတွက်ကော ပန်းချီမြတ်နိုးသူများအတွက်ပါ နစ်နာလှသည်။

စစ်မှန်သော ခေတ်ပြိုင်အနုပညာ စွမ်းအား ပြောင်းလဲရွေ့လျားလာမှုကို သဘောထားကြီးစွာ နားလည် လက်သင့်ခံ ပေးနိုင်မည့် ပြည်တွင်း ပန်းချီအနုပညာအဝန်းအဝိုင်းနှင့် ပန်းချီအနုပညာ နှစ်သက်သူ art lovers , art collectors , art gallery အသိုင်း အဝန်းများလည်း ပိုမိုပေါ် ပေါက်လာစေဖို့ မေတ္တာရှေ့ထားကာ မျှော်လင့်မိပါသည်။

ပြည်တွင်း ပန်းချီပြခန်းများ ( Galleries and Art Spaces )

ရွေ့လျားနေသော အခြေအနေများအတွင်း ပြည်တွင်း အနုပညာအဝန်းအဝိုင်း အစုအစု အားလုံးတို့သည် ကံအားလျော်စွာ ခရီးဆက်နေကြသေးသည်။ ခြုံငုံပြောလျှင် အနုပညာ စစ်မှန်မှုအကြောင်းထက် ဒီလိုပဲ ရသလောက် အသက်ဆက်ကြရခြင်း သဘောမျိုးဟု မြင်မိပါသည်။

စီနီယာဖြစ်ကြသော ပန်းချီအနုပညာရှင်များတွင် သူတို့၏ နဂို အသားကျပြီးဖြစ်သော ပန်းချီအသိုက်အဝန်းတစ်ခုဆီအတွင်းတွင် တည်ငြိမ်စွာဖြင့် အောင်မြင်သော အနုပညာရှင်ဘဝကို ဖြတ်သန်းနိုင်ကြသူများကို တွေ့ရသလို ၊ ပန်းချီအနုပညာဝါသနာ ကြီးလွန်း ၍ ပန်းချီဖန်တီးမှူများကို ဆက်လက်လုပ်ကိုင်ရင်း ရုန်းကန်နေကြရသော ပန်းချီပညာရှင်များကိုလည်း တွေ့ရသည်။

ယနေ့ ပြည်တွင်း ပန်းချီဆရာများအတွက် ရှင်သန်ရပ်တည်ရန် အခွင့်အလမ်းများကို ပန်းချီပြခန်းများ၊ ပန်းချီပြပွဲများ၊ စီစဥ်သူများက ပေးကြသည်။ ပန်းချီပြပွဲ ၊ ပန်းချီပြခန်းများသည် ပန်းချီပညာရှင်တို့အတွက် အနုပညာဖန်တီးမှု အစုစုတို့ကို ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ အရ လက်တွေ့ကျကျ ပြသစရာ တစ်ခုတည်းသော အခြေအနေအခွင့်အရေးတစ်ရပ် ဖြစ်နေသလို စာရေးသူတို့ကဲ့သို့ ပန်းချီပရိတ် သတ်များအတွက်လည်း အရေးကြီးသောနေရာဒေသ အခြေအနေတစ်ရပ်ဖြစ်လေသည်။ အနုပညာဖန်တီးမှုဆိုသည်ကား ဆေးစက်တစ်စက်၊ ဆေးရေးလိုင်းများ၊ အရောင်ပြင်းအားကဲ့သို့သော အသေးစိတ် ဖန်တီးမှုများကို ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ မြင်တွေ့ရပြီး စက္ခုအမြင်မှတစ်ဆင့် ဟဒယသို့ စီးဆင်းသွားစေရမှ အနုပညာရသ အပြည့်ကို ခံစားရသည်ဟု ဆိုနိုင်မည်။ ထိုကြောင့် မည်မျှပင် နည်းပညာတိုးတက်သည်ဆိုအုန်းတော့ Digital Screen တွင် တွေ့ရသော ဓါတ်ပုံထဲမှ ပန်းချီကားပုံနှင့်တော့ အနုပညာရသ အပြည့်မရနိင်ပါ။

စာရေးသူ၏ မွေးရပ်မြေလည်း ဖြစ် ၊ လက်ရှိလည်း နေထိုင်နေသော ရန်ကုန်မြို့ကဲ့သို့ ဒေသတွင် ပန်းချီပြခန်းများ အများဆုံးရှိကြပြီး မန္တလေးမြို့တွင်လည်း ပန်းချီပြခန်းများ ရှိကြပါသည်။ စာရေးသူ သိနိုင်သလောက် ပြင်ဦးလွင်မြို့တွင်လည်း အနည်းငယ်ရှိမည်။ ကလောမြို့တွင်လည်း အနည်းငယ်ရှိသည်။ ၂၀၂၄ - ၂၀၂၅ ခုနှစ်များ အတွင်းနှင့် နောက်ပိုင်းတွင် မြန်မာပြည်အတွင်း ပန်းချီပြခန်းအသစ်များ နှင့် Art Curator , Collector များ ထပ််မံ ပေါ်ပေါက်လာသည်ကို တွေ့မြင်ရပါသည်။ ပြခန်းအသစ်များ များပြားလာသလို ပြပွဲများကိုလည်း ပုံမှန်ဆိုသလို ပြသလာကြပါသည်။ ပြခန်းများ ပြပွဲများသည် တစ်ခုနှင့် တစ်ခု ရည်ရွယ်ချက် concept တွေ မတူညီဘဲ ကွဲပြားကြသည်။

တချို့ပြခန်းအသစ်များသည် ရှေးကနှင့်မတူ ကွဲပြားသော ၊ အထူးသဖြင့် ခေတ်သစ် ခေတ်ပြိုင် Contemporary Artist လူငယ်များ၏ ဖန်တီးမှုများအပြင်၊ အခြား ထူးခြားသောအမြင်ရှိသည့် ပန်းချီလက်ရာများကိုအထူးတလည် ဖော်ထုတ်ပြသသည် ကို တွေ့ရသည်။ ဥပမာ - BRICK STUDIO, GOOD MOOD GALLERY တို့ဖြစ်သည်။

တချို့က ပန်းချီသင်တန်းကျောင်းများမှ ငယ်ရွယ်သေးငယ်သော junior artist လေးများ သင်တန်းဆင်း artwork များကို သေချာ ပြသခွင့် ပေးကြသည်။ တချို့က အမျိုးမျိုးသော ပန်းချီဆရာများ၏ တစ်ဦးချင်းပြပွဲ၊ အဖွဲ့လိုက်ပြပွဲများကို ပုံမှန်ဆိုသလို ပြပွဲများ လက်ခံပြုလုပ်သည်။ ဥပမာ - MOTHER & CHILD ART GALLERY, MULA ART GALLERY ,COLLECTOR ART GALLERY, LOKANAT GALLERIES , NEW ZERO ART SCHOOL, EAST VINE ART GALLERY တို့ဖြစ်သည်။

တချို့က ပြည်တွင်းပန်းချီCollector များအတွက် ရည်ရွယ်သော ပြပွဲပြခန်းများ ဖြစ်ကြသည်။ Art Collector များမှ မိမိတို့ စုဆောင်း ထားသည့် ပန်းချီအနုလက်ရာများကို ပြန်လည်ထုတ်ဖော်ပြသသောပွဲများကို အလေးထားသည်။ Art Collector များ ကြိုက်နှစ် သက်သော legendary artists များရဲ့ အနုပညာဖန်တီးမှု collection ပွဲများ ပြုလုပ်လေ့ရှိသည်။ ဥပမာ - MYANMA AHLA ART GALLERY , AYA SOMPO ART, OHMAR GALLERY, the GALLERY DOVES တို့ဖြစ်သည်။

International organisation များမှ ထောက်ပံ့သော Art institute များ ၊ Art school များမှ ပြုလုပ်သော ပြခန်းများ ၊ ပြပွဲများ Project spaces အချို့လည်း ရှိကြသည်။ ဥပမာ - GOETHE INSTITUTE, SOCA , IMoCA .

တချို့ပြခန်းများသည် ကိုယ်ပိုင်အမြင်ရှိ ဆန်းသစ်သောပန်းချီအနုပညာပုံစံများကို ထူးထူးခြားခြားစုဝေးပြသတတ်သော ပြခန်းများ လည်းရှိပါသည်။ ဥပမာ - NAWADAY THARLAR GALLERY, SPACE 31 , Myanm/art , KALASA ART SPACE .

ATTRIBUTIVE GALLERY ဟုအမည်ရှိ gallery အသစ်ပေါ်ပေါက်လာသည်မှာ မကြာသေးပါ။ စိတ်ကူးချိုချို စာအုပ်တိုက်မှ ဖွင့်လှစ်ထားခြင်းဖြစ်သည်။ ဤပြခန်း၏ ထူးခြားချက်မှာ ယခင်က ပြည်တွင်း ပြခန်းများတွင် ပြပွဲအဖြစ်တွေ့မြင်ရခက်သော၊ စာပေရပ်ဝန်းတွင် အတူယှဥ်တွဲရပ်တည်နေကြသည့် မျက်နှာဖုံး သရုပ်ဖော် ပန်းချီ ၊ ကာတွန်းပန်းချီ ၊ စာမူပန်းချီစသည့် Commercial ပန်းချီအနုပညာရှင်များ၏ လက်ရာများကို အမြဲမပြတ် ပြပွဲအဖြစ် တင်ဆက်နေခြင်းဖြစ်သည်။ ကောင်းမွန်သော တင်ဆက်မှုဟု မြင်ပါသည်။

အောင်မြင်ပြီးသော ပန်းချီဆရာများကိုယ်တိုင်က ဖွင့်လှစ်ထားသော ကိုယ်ပိုင် Art Gallery များလည်း ရှိကြသေးသည်။ ပန်းချီပြခန်း များသည် အများအားဖြင့် Online Art culture အတွင်းမှာလည်း ကိုယ်ပိုင် online identity တစ်ခုစီဖြင့် ရပ်တည်ကြပါသည်။ ပြင်ပတွင် ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ပြခန်းမရှိသော်လည်း Online Art culture flow အတွင်း လှုပ်ရှား ရုန်းကန်နေသော Online Art Gallery များလည်း ပေါများလှပါသည်။ Online culture ၏ အကျိုးဆက်အဖြစ် နာမည်ကြီး ပန်းချီဆရာကြီးများ၏ ပန်းချီကားအတု ပြုလုပ်ရောင်းချမှုများလည်း မကြာခဏဖြစ်ပေါ်ကြတာကို တွေ့မြင်ရပါသည်။

ပြောင်းလဲနေသာနိုင်ငံတစ်ခု၏ အနုပညာမျှော်လင့်ချက်အိပ်မက်

မည်သို့ပင် ဆိုစေကာမူ မြန်မာပြည်၏ အပြောင်းအလဲများပြီး မှန်းဆရခက်သော အခြေအနေအမျိုးမျိုးတွင် ပန်းချီဆရာများ ပန်းချီပြခန်းများ ပြပွဲများ စီစဥ်သူများအနေနဲ့လည်း ရှင်သန်ဖို့အတွက် ရသလောက် ကြိုးစား ရုန်းကန်နေကြရပုံပေါ်ပါသည်။ စာရေး သူအနေနှင့်တော့ ရှင်သန်ဖို့အတွက်ပဲဖြစ်ဖြစ်၊ မလုပ်ရမနေနိုင်၍ပဲဖြစ်ဖြစ် ပန်းချီအနုပညာဖန်တီးမှုတွေကို မရပ်တန့်ဘဲ ဆက်လက်ဖန်တီးနေကြသော ပန်းချီအနုပညာရှင်အားလုံးကို လေးစားချစ်ခင်မိပါသည်။ မရပ်တန့်ခြင်းကိုပင် တော်သေးလှပြီဟု ထင်ပါသည်။

Gallery များ Curator များကလည်း ပန်းချီပြပွဲများ ဖန်တီးပေးနေသေးတာပဲ ကျေးဇူးတင်ရမည်။ ပန်းချီအနုပညာရှင်များ၏ အားမလျှော့ဘဲဆက်လက်ဖန်တီးထားသော အနုပညာဖန်တီးမှုများကို ကြည့်ရှုခွင့်ရနေသေးခြင်းက ကံကောင်းခြင်းတစ်ခု သို့မဟုတ် နေ့ရက်များတွင် ရှင်သန်ဖို့အတွက် အကြောင်းအရာလေး တစ်ခုကဲ့သို့ဖြစ်နေပါသည်။ အနာဂတ်ဆိုသည်မှာ မမြင်နိုင်။ လက်ရှိမှာတော့ အကောင်းဆုံးကြိုးစားရှင်သန်ကြရအုန်းမည်။ Artist Morris John ပြောသလို အသက်ရှင်နေသ၍တော့ အနုပညာဖန်တီးမှုကို ရသလောက်ပြုလုပ်သွားရမှာပါ။ ဒါကပဲ ခရီးဆက်ဖို့အကြောင်းပြချက်ဖြစ်နိုင်သည်။ မျှော်လင့်ခြင်းအလင်း ရောင်သည် ခပ်မှိန်မှိန်ဆိုသော်လည်း သေချာပေါက်တော့ တဆင့်ချင်း ကြိုးစားကြည့်နိုင်သည်။

စာရေးသူ၏ ကိုယ်ပိုင်အနုပညာအိပ်မက်ကမ္ဘာတွင် ပန်းချီအနုပညာ ပရိသတ်တစ်ယောက်အနေဖြင့် အနာဂတ်စိတ်ကူးများနှင့် အပြည့်ပါ။ ပြည်တွင်း၏ ပန်းချီမှအစ ပန်းပု၊ တေးသဘင် အနုပညာ စသည်တို့အတွက် နိုင်ငံတကာအဆင့်မီ ကျောင်းများ ပေါ်ပေါက်လာစေချင်ပါသည်။ အနုပညာ ပြိုင်ပွဲများ၊ ပန်းချီလေလံပွဲများ၊ လေလံခန်းမများ ၊ အနုပညာ ပြတိုက် Museum များ ၊ အနှစ်သာရ ပြည့်ဝသော အနုပညာ ပန်းချီ မဂ္ဂဇင်းများ ( အပတ်စဥ် လစဥ်ထုတ်များ ) ၊ online Digital platforms စာစောင်များ နှင့် အနုပညာ စာနယ်ဇင်း များ၊ Art writer and blogger များ၊ အနုပညာဝေဖန်ရေး အတတ်ပညာနှင့် ဝေဖန်ရေးဆရာများ ပေါ်ပေါက်လာစေချင်တာပါ။ အထူးသဖြင့် ချစ်ရသော ပြည်တွင်းပန်းချီဆရာများ၏ ပန်းချီအနုပညာများက နိုင်ငံတကာပြတိုက် များ၊ ပြပွဲများ၊ ပြခန်းများတွင် ယခုထက်ပိုမိုသောအောင်မြင်မှုများနှင့် အဆင့်အတန်းမြင့်စွာတည်ရှိနေကြတာကို မြင်တွေ့ချင်မိပါ သည်။

နောက်ဆုံးအရေးကြီးဆုံး အချက်အနေဖြင့် ပြည်တွင်း အနုပညာကြည့်ရှုသူ အများပြည်သူ ပရိသတ်များ၏ ဘဝတွင် အနုပညာကို နှစ်သက်တန်ဖိုးထားနိုင်လောက်သော နှလုံးသား၊ အချိန်ပေးပြီး ပျော်မွေ့စွာ ကြည့်ရှုနိုင်လောက်အောင် အေးချမ်းပြီး သက်တောင့် သက်သာရှိသော နေ့စဥ်ဘဝ ကိုယ်ပိုင်အချိန်လေးများ ပိုင်ဆိုင် ရရှိလာနိုင်ဖို့ အမြဲဆုတောင်းမိပါသည်။ စိတ်ကူးသက်သက်ဆို၍ စိတ်ကူးဟုသာ မြင်မိပါသည်။ အမှန်တကယ် ဖြစ်လာမည်ဟုလည်း ယုံကြည်နေဆဲ ဖြစ်ပါသည်။

Cho Zaw

2025

………

References -

1.“ What is Art ?” By Leo Tolstoy

Book link: Internet Archive (PDF version):

https://archive.org/download/whatisart00tolsuoft/whatisart00tolsuoft.pdf

2. "What Is Art?"by Leo Tolstoy

(excerpts discussing questions )

This page maintained by Julie Van Camp, Professor of Philosophy, California State University, Long Beach.

https://home.csulb.edu/~jvancamp/361r14.html?utm_source=chatgpt.com

.......